Hướng dẫn lái xe đường đèo an toàn

Ngay cả những tay lái vững cũng căng thẳng khi đi đường đèo, bởi một sai lầm nhỏ về kỹ thuật có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. 

Bài viết này Cố vấn bán hàng Nguyễn Thị Phương của Honda Ôtô Phúc Thọ sẽ cung cấp đầy đủ kỹ năng xử lý từ việc chọn số, rà phanh khi lên và xuống dốc đến các tình huống khẩn cấp. Nắm vững những bí kíp này, bạn sẽ tự tin chinh phục mọi cung đường đèo một cách an toàn tuyệt đối.

Đặc điểm khi lái xe đường đèo

Đường đèo khác biệt hoàn toàn so với đường bằng phẳng bởi những đặc điểm địa hình và nguy cơ đi kèm.

• Đặc điểm địa hình: Đường đèo đặc trưng bởi độ dốc thay đổi liên tục, những khúc cua đèo gấp và liên tiếp (cua tay áo, cua chữ U), cùng với tầm nhìn thường xuyên bị che khuất bởi vách núi hoặc cây cối. Nhiều cung đường đèo dốc và đường đèo quanh co còn có mặt đường hẹp, chất lượng không đồng đều.
• Các nguy cơ phổ biến: Nguy hiểm khi lái xe đèo lớn nhất bao gồm:
  • Trôi xe khi lên dốc: Xe có thể bị trôi ngược nếu dừng giữa dốc không đúng kỹ thuật.
  • Cháy phanh khi xuống dốc: Lạm dụng phanh chân liên tục gây quá nhiệt, làm mất tác dụng của phanh.
  • Va chạm ở cua khuất: Nguy cơ đối đầu với xe ngược chiều do không quan sát được từ xa.
  • Sạt lở, đá lăn: Đặc biệt nguy hiểm vào mùa mưa bão.
• Hai tình huống chính: Hành trình đi đèo luôn bao gồm hai giai đoạn chính với kỹ thuật điều khiển hoàn toàn khác nhau: leo đèo (lên dốc) và đổ đèo (xuống dốc).

Nguyên lý điều khiển ôtô khi đi đèo

Khi xe di chuyển trên đường dốc, nó chịu tác động trực tiếp của trọng lực. Khi leo đèo, trọng lực kéo xe lại phía sau, đòi hỏi động cơ phải cung cấp mô-men xoắn lớn hơn để thắng sức cản. Ngược lại, khi đổ đèo, trọng lực đẩy xe lao về phía trước, khiến xe có xu hướng tăng tốc ngoài ý muốn.

Lúc này, phanh động cơ (Engine Brake) trở thành vũ khí lợi hại nhất. Đây là hiện tượng hãm tốc độ của xe bằng cách sử dụng chính lực cản từ động cơ. Khi bạn về số thấp (L, 2, 3 trên xe số tự động hoặc số 1, 2 trên xe số sàn) và nhả chân ga, động cơ sẽ bị bánh xe kéo quay ở vòng tua cao, tạo ra một lực hãm tự nhiên lên hệ truyền động, giúp xe di chuyển chậm lại một cách an toàn mà không cần dùng đến phanh chân.

Việc giữ số thấp là nguyên tắc vàng:

• Khi leo đèo: Số thấp cung cấp mô-men xoắn lớn nhất ở bánh xe, giúp xe có đủ sức mạnh để vượt dốc một cách nhẹ nhàng, ổn định. Leo đèo bằng số mấy phụ thuộc vào độ dốc, nhưng thường là số 1, 2, hoặc 3.
• Khi đổ đèo: Số thấp giúp ghìm xe lại, kiểm soát tốc độ hiệu quả, giảm tải cho hệ thống phanh và đảm bảo việc đổ đèo an toàn.

Kỹ năng lái xe khi leo đèo

Leo đèo tưởng chừng đơn giản hơn đổ đèo, nhưng nếu không đúng kỹ thuật, xe rất dễ bị đuối sức, ì máy hoặc thậm chí là trôi dốc nguy hiểm.

Chuẩn bị trước khi leo đèo

Sự chuẩn bị kỹ lưỡng là bước đầu tiên để có một chuyến đi an toàn. Hãy kiểm tra kỹ lưỡng các hạng mục sau:

• Hệ thống phanh: Dầu phanh, má phanh.
• Lốp xe: Áp suất và độ mòn.
• Hệ thống làm mát: Nước làm mát phải đủ mức.
• Dầu máy và các loại dầu khác.

Trước khi vào đèo, tùy chỉnh chế độ lái phù hợp nếu xe có trang bị. Chế độ Normal hoặc Sport sẽ cho phản ứng ga tốt hơn Econ. Đồng thời, luôn giữ khoảng cách an toàn tối thiểu 30-50m với xe phía trước để có đủ không gian xử lý.

Khi đang leo đèo

Nguyên tắc cốt lõi là duy trì sức kéo ổn định cho xe.

• Sử dụng số thấp (D1, D2, L hoặc chế độ bán tự động +/-) để tua máy luôn ổn định trong khoảng 2.500 – 3.500 vòng/phút. Điều này giúp động cơ đạt mô-men xoắn tốt nhất.
• Giữ đều chân ga, tránh tăng ga hoặc giảm ga đột ngột gây mất trớn.
• Tuyệt đối không dừng xe giữa dốc nếu không thực sự cần thiết.

Khi phải dừng hoặc khởi hành ngang dốc

Đây là một trong những kỹ năng lên đèo khó nhất.

• Với xe số sàn: Kéo phanh tay, đạp hết côn và phanh chân. Khi khởi hành, vào số 1, nhả côn từ từ đến khi cảm nhận xe hơi rung lên (điểm bắt côn) thì giữ nguyên, đồng thời nhả phanh tay và từ từ mớm ga.
• Với xe số tự động: Đạp phanh chân và kéo phanh tay. Khi đi, chuyển sang số D hoặc số thấp, nhả phanh tay rồi từ từ chuyển chân từ phanh sang ga.
• Lợi thế công nghệ: Nếu xe có hệ thống Hỗ trợ khởi hành ngang dốc (Hill Start Assist – HSA), hãy tin tưởng vào nó. Hệ thống sẽ tự động giữ phanh trong khoảng 2-3 giây sau khi bạn nhả chân phanh, đủ thời gian để bạn chuyển sang chân ga mà không lo xe bị trôi.

Kỹ năng lái xe khi đổ đèo

Đây là giai đoạn nguy hiểm nhất, đòi hỏi sự tập trung và tuân thủ tuyệt đối các nguyên tắc an toàn, đặc biệt là để tránh tình trạng cháy phanh.

Chọn số và tốc độ phù hợp

Nguyên tắc vàng được các tài xế truyền tai nhau là “Lên số nào, xuống số đó”.

• Chủ động về số thấp (D1, D2, L…) ngay từ đỉnh đèo. Đổ đèo bằng số mấy tùy thuộc vào độ dốc, nhưng phải đảm bảo tốc độ xe được kiểm soát chủ yếu bằng động cơ.
• Tuyệt đối không về số N (số mo) để xe trôi tự do. Đây là hành động cực kỳ nguy hiểm, khiến xe lao đi không kiểm soát và làm hệ thống phanh quá tải.
• Không lạm dụng phanh chân. Chỉ sử dụng phanh để hỗ trợ giảm tốc khi cần thiết, không đạp rà phanh liên tục.

Kỹ thuật rà phanh đúng

Việc phanh khi xuống đèo phải đúng kỹ thuật để tránh thảm họa.

• Sử dụng phanh động cơ làm phương tiện hãm tốc chính.
• Khi cần dùng phanh chân, hãy đạp một cách dứt khoát để giảm tốc độ về mức an toàn, sau đó nhả phanh ra hoàn toàn để phanh có thời gian tản nhiệt. Lặp lại quá trình này khi cần thiết (phanh ngắt quãng).
• Khi đường trơn trượt do mưa, hãy ưu tiên giảm tốc bằng cách về số thấp hơn nữa, hạn chế đạp phanh gấp vì có thể gây trượt bánh, mất lái.

Giữ khoảng cách – tầm nhìn

• Luôn duy trì tốc độ chậm, cho phép bạn có đủ thời gian để quan sát và phản ứng.
• Bật đèn cốt (đèn chiếu gần) ngay cả vào ban ngày để các xe khác dễ nhận diện.
• Tuyệt đối không vượt ở những khúc cua khuất tầm nhìn. Chỉ vượt khi có tầm nhìn thoáng, đường thẳng và đủ an toàn.

Công nghệ hỗ trợ lái xe Honda trên đường đèo

Các dòng xe Honda hiện đại được trang bị nhiều công nghệ hỗ trợ đắc lực, giúp việc đi đèo trở nên an toàn và dễ dàng hơn.

• Hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc (HSA): Tự động giữ phanh khi dừng giữa dốc, chống trôi xe.
• Hệ thống cân bằng điện tử (VSA): Tự động can thiệp khi phát hiện xe có nguy cơ mất lái ở những khúc cua trơn trượt, giúp ổn định thân xe.
• Hệ thống hỗ trợ đánh lái chủ động (AHA): Kiểm soát lực phanh trên từng bánh xe khi vào cua, giúp xe bám đường tốt hơn, cho cảm giác lái chắc chắn và an toàn.
• Lẫy chuyển số trên vô lăng: Cho phép người lái chủ động chuyển về các cấp số thấp một cách nhanh chóng và chính xác mà không cần rời tay khỏi vô lăng, phát huy tối đa hiệu quả phanh động cơ.

Xử lý tình huống khẩn cấp khi đi đèo 

Dù chuẩn bị kỹ lưỡng, chúng ta vẫn cần trang bị kiến thức để xử lý các tình huống xấu nhất.

• Xe mất phanh:
  1. Bình tĩnh, không hoảng loạn. Bật đèn khẩn cấp và bấm còi liên tục để báo hiệu.
  2. Dồn số về các cấp số thấp nhất (L, 1) để tận dụng tối đa phanh động cơ.
  3. Kéo phanh tay từ từ và nhẹ nhàng. Kéo quá nhanh và mạnh có thể làm khóa bánh sau và gây trượt xe.
  4. Tìm cách “tấp” xe vào vách núi, ta-luy dương hoặc các khu vực đường lánh nạn khẩn cấp.
• Xe bị trôi dốc: Đạp phanh chân hết sức, đồng thời kéo phanh tay. Nếu phanh không hiệu quả, hãy đánh lái cho đuôi xe va vào vách núi để dừng xe lại.
• Gặp sương mù, mưa lớn: Bật tất cả các loại đèn cần thiết (đèn sương mù, đèn cốt), giảm tốc độ, đi bám tim đường hoặc vạch kẻ đường, tăng khoảng cách với xe trước và tuyệt đối không vượt.

Sai lầm thường gặp khi lái xe đường đèo

Nhận diện và tránh các sai lầm phổ biến sẽ giúp bạn lái xe an toàn hơn.

• Rà phanh liên tục khi đổ đèo: Đây là sai lầm chết người, nguyên nhân chính gây cháy phanh, mất phanh.
  • Giải pháp: Sử dụng phanh động cơ bằng cách về số thấp.
• Để số cao (D) hoặc về số N khi xuống dốc: Khiến xe trôi nhanh, phanh phải hoạt động quá tải.
  • Giải pháp: Luôn gài số thấp phù hợp với độ dốc.
• Vượt ẩu tại khúc cua: Hành động tự sát vì không thể thấy xe ngược chiều.
  • Giải pháp: Chỉ vượt ở đoạn đường thẳng, tầm nhìn thoáng.
• Bám đuôi xe trước quá gần: Không đủ khoảng cách để phản ứng khi xe trước phanh gấp.
  • Giải pháp: Luôn giữ khoảng cách an toàn ít nhất 30-50m.
• Chủ quan không kiểm tra xe: Lốp non, phanh mòn hay thiếu nước làm mát đều có thể gây ra sự cố nghiêm trọng trên đèo.
  • Giải pháp: Biến việc kiểm tra xe thành thói quen trước mỗi hành trình.

Đại lý Honda Ôtô Hà Nội – Phúc Thọ

Lái xe đường đèo an toàn đòi hỏi sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa việc chuẩn bị xe cẩn thận, hiểu rõ nguyên lý vận hành, và làm chủ các kỹ năng cốt lõi như sử dụng số thấp để kiểm soát tốc độ. Hãy luôn giữ một cái đầu lạnh, sự tập trung cao độ và tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc an toàn.

Để đảm bảo chiếc xe Honda của bạn luôn trong tình trạng vận hành hoàn hảo nhất cho mọi cung đường, hãy mang xe đến Honda Ôtô Hà Nội – Phúc Thọ để được kiểm tra toàn diện bởi đội ngũ kỹ thuật viên chuyên nghiệp. Chúng tôi cung cấp các dịch vụ kiểm tra xe định kỳ và tư vấn lái xe an toàn Honda.

Liên hệ ngay hotline 084.323.6666 để đặt lịch hoặc đăng ký sự kiện lái xe an toàn để trang bị thêm những kỹ năng thực chiến hữu ích. 

Đinh Thuỳ

Với kinh nghiệm dày dặn, tôi tự tin mang đến cho khách hàng những thông tin chính xác và hữu ích về các dòng xe Honda, từ những mẫu xe sedan tiết kiệm nhiên liệu như City, Civic đến những mẫu SUV mạnh mẽ như CR-V, HR-V.