Xe bị giật, rung lắc? Coi chừng hỏng trục các đăng ô tô

Trục các đăng thường là bộ phận bị đổ lỗi đầu tiên mỗi khi xe có hiện tượng rung gầm, kêu tiếng cộc lúc vào số hoặc bị giật khi tăng tốc. Bài viết này Cố vấn dịch vụ Nguyễn Văn Huân của Honda Ôtô Phúc Thọ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, hướng dẫn cách tự kiểm tra an toàn tại nhà và phương án xử lý kịp thời. 

Trục các đăng có nhiệm vụ gì trong hệ truyền lực

Trục các đăng (tên tiếng Anh: Driveshaft hoặc Propeller Shaft) là trục truyền mô-men xoắn từ hộp số (hoặc hộp số phụ) tới bộ vi sai cầu xe. Điểm đặc biệt của nó là khả năng “bù trừ” sự thay đổi về góc và khoảng cách giữa hộp số và cầu xe khi xe vận hành trên đường gồ ghề.

• Vị trí: Thường thấy rõ nhất ở gầm các xe dẫn động cầu sau (RWD), xe 2 cầu (4WD/AWD) như xe bán tải, SUV hoặc xe tải. Nó nối từ đuôi hộp số chạy dọc xuống cầu sau.
• Hiểu đơn giản: Hãy tưởng tượng nó là một “chiếc cầu nối” xoay tròn để chuyển sức mạnh từ động cơ xuống bánh xe. Nếu “cầu nối” này bị cong hoặc lỏng lẻo, xe sẽ không thể chạy êm ái.

Cấu tạo trục các đăng

Trục các đăng không chỉ là một ống sắt đơn thuần. Để linh hoạt theo chuyển động nhún nhảy của xe, nó được cấu tạo từ các thành phần chính sau:

• Ống trục (Shaft Tube): Thường rỗng để giảm trọng lượng nhưng phải chịu xoắn cực tốt. Nếu ống bị móp do va chạm gầm, xe sẽ bị rung lắc mạnh.
• Khớp chữ thập (Universal Joint / U-joint): Cho phép trục xoay được ở các góc độ nghiêng khác nhau. Khi khớp này mòn hoặc khô mỡ, bạn sẽ nghe tiếng kêu lách cách hoặc tiếng “cộc”.
• Then trượt / Khớp trượt (Slip Yoke): Cho phép trục tự động dài ra hoặc ngắn lại khi xe đi qua ổ gà (lúc này khoảng cách giữa hộp số và cầu xe thay đổi). Nếu bị kẹt, xe sẽ bị dội lực lên hộp số.
• Bạc đạn treo / Bi quang treo (Center Support Bearing): Thường có trên các xe trục dài (chia làm 2-3 đoạn). Nó giúp đỡ trục ở giữa thân xe. Hỏng bi treo thường gây tiếng hú hoặc rung ở dải tốc độ nhất định.

Xe nào có trục các đăng?

Không phải xe nào cũng có trục các đăng dài chạy dọc gầm xe. Bạn cần đặc biệt lưu ý kiểm tra bộ phận này nếu đang sở hữu các dòng xe sau:

• Nhóm xe thường có: Xe dẫn động cầu sau (RWD), xe bán tải, SUV 2 cầu (4WD/AWD) như Honda CR-V (bản AWD), các dòng xe tải nhẹ.
• Nhóm xe ít gặp: Xe con cỡ nhỏ dẫn động cầu trước (FWD) như Honda City, Civic thường dùng trục láp ngang (CV axle) thay vì trục các đăng dọc.
• Tình huống tăng rủi ro: Bạn cần quan tâm nhiều nhất khi xe thường xuyên chở tải nặng, hay leo lề, đi đường xấu nhiều ổ gà, hoặc xe đã từng bị cạ gầm mạnh (off-road).

Dấu hiệu trục các đăng có vấn đề

Triệu chứng hỏng trục các đăng rất đặc trưng nhưng dễ nhầm lẫn. Hãy chú ý các hiện tượng sau để phân biệt:

• Rung động: Xe rung lên bần bật theo tốc độ xe chạy (không phải theo tiếng máy nổ). Rung cảm nhận rõ ở sàn xe hoặc ghế ngồi, ít khi rung vô lăng.
• Tiếng ồn lạ:
  • Tiếng “Cộc” hoặc “Keng” kim loại khi vào số D hoặc R.
  • Tiếng lạch cạch đều đặn khi tăng tốc, biến mất khi nhả ga (hoặc ngược lại).
  • Tiếng rít/hú từ gầm xe ở tốc độ cao.
• Cảm giác giật: Xe bị giật cục khi bắt đầu lăn bánh hoặc khi sang số, cảm giác như có độ trễ trong việc truyền lực.

Bảng chẩn đoán nhanh

Rung gầm không phải lúc nào cũng do trục các đăng. Bảng loại trừ dưới đây giúp bạn định hướng nguyên nhân nhanh chóng:

Nguyên nhân phổ biến khiến trục các đăng hỏng

Các nguyên nhân hư hỏng trục các đăng thường được xếp theo mức độ phổ biến như sau:

• Mòn khớp chữ thập (U-joint): Do khô mỡ bôi trơn hoặc lão hóa, tạo ra độ rơ lớn gây va đập.
• Hỏng cao su/bi treo: Cao su bị nứt vỡ hoặc bi bị rơ, khiến trục quay không đồng tâm, gây rung.
• Then trượt bị kẹt hoặc mòn: Do thiếu bôi trơn, làm mất khả năng co giãn của trục.
• Mất cân bằng động: Do mất miếng chì cân bằng trên thân trục hoặc trục bị bám quá nhiều bùn đất cứng.
• Cong trục: Thường do va chạm gầm, leo lề cao hoặc đá văng.

Cách kiểm tra trục các đăng tại nhà không cần đồ nghề phức tạp

Bạn có thể tự kiểm tra sơ bộ mà không cần nâng xe lên cao, chỉ cần quan sát và lắng nghe:

• Bước 1: Lắng nghe khi vận hành.
  • Ghi lại mốc tốc độ xe bắt đầu rung (ví dụ: 40-50km/h hay trên 80km/h).
  • Thử vào số D rồi về R (khi xe đứng yên, phanh chân giữ chặt), lắng nghe có tiếng kim loại va đập dưới gầm không.
• Bước 2: Quan sát bằng mắt thường (khi xe đỗ an toàn).
  • Dùng đèn pin soi vào gầm xe (không chui vào gầm nếu không có cầu nâng/kê kích an toàn).
  • Tìm các vết mỡ văng tung tóe quanh khớp chữ thập (dấu hiệu phớt chắn mỡ bị rách).
  • Quan sát xem thân trục có vết móp méo do va đập không.

Lưu ý: Tuyệt đối không chui xuống gầm xe kiểm tra khi chỉ dùng kích cá sấu đơn thuần.

Khi nào nên dừng chạy và gọi hỗ trợ?

Mặc dù xe vẫn có thể chạy được khi trục chớm hỏng, nhưng bạn nên dừng lại hoặc gọi cứu hộ nếu gặp các dấu hiệu “báo động đỏ” sau:

• Xe rung lắc dữ dội làm tê chân hoặc rung ghế mạnh ở mọi tốc độ.
• Có tiếng đập mạnh kim loại liên hồi dưới gầm xe (như có búa gõ).
• Xe mất khả năng truyền lực (đạp ga máy rú nhưng xe không chạy hoặc chạy rất yếu).
• Nhìn thấy trục bị tuột một đầu hoặc gãy rời (hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm).

Lúc này, hãy lái xe thật chậm vào lề hoặc gọi cứu hộ về xưởng gần nhất để tránh trục văng ra gây tai nạn hoặc phá hỏng hộp số.

Hướng xử lý theo từng trường hợp

Tùy vào mức độ nghiêm trọng, bạn có thể lựa chọn giải pháp phù hợp:

Trường hợp 1: Rung nhẹ, chỉ ở một dải tốc độ

Rung nhẹ ở một dải tốc độ (ví dụ 60-70km/h) thường liên quan đến mất cân bằng bánh xe hoặc trục truyền. Hãy ưu tiên loại trừ lốp trước vì chi phí rẻ hơn.

• Hành động: Đi cân bằng động 4 bánh xe và đảo lốp.
• Nếu cân bằng lốp xong vẫn rung → Đặt lịch kiểm tra cân bằng trục các đăng.

Trường hợp 2: Tiếng “cộc” khi vào D/R hoặc khi nhả – đạp ga

Tiếng kêu này là dấu hiệu điển hình của độ rơ cơ khí. Các khớp nối đã bị mòn và tạo khe hở lớn.

• Hành động: Cần đưa xe lên cầu nâng để thợ kiểm tra độ rơ của khớp chữ thập và then trượt.
• Đặt lịch kiểm tra gầm sớm, tránh để lâu làm hỏng luôn trục sơ cấp hộp số.

Trường hợp 3: Rung + tiếng kêu gầm tăng dần theo thời gian

Đây thường là dấu hiệu của bạc đạn treo (bi treo) bị vỡ hoặc cao su lão hóa, khiến trục bị văng khi quay nhanh.

• Hành động: Thay thế bạc đạn treo và kiểm tra lại độ thẳng của trục.
• Ưu tiên xử lý ngay, tránh chở quá tải hoặc chạy tốc độ cao lúc này.

Trường hợp 4: Sau khi va ổ gà mạnh/va gầm, xe rung bất thường

Trục các đăng là ống rỗng, rất dễ bị móp hoặc cong nhẹ sau va chạm, làm mất cân bằng động nghiêm trọng.

• Hành động: Kiểm tra độ đảo của trục bằng đồng hồ so. Nếu cong nhẹ có thể cân chỉnh, cong nhiều phải thay thế.
• Đưa xe kiểm tra hệ thống gầm, thước lái và trục truyền động ngay lập tức.

Sửa hay thay? Chi phí phụ thuộc vào những gì

Việc quyết định sửa chữa (phục hồi) hay thay mới phụ thuộc vào mức độ hư hỏng để tối ưu chi phí:

• Chỉ thay chi tiết: Nếu chỉ hỏng khớp chữ thập (bi thập) hoặc bi treo, chi phí thay thế khá rẻ và nhanh chóng.
• Cân bằng động: Nếu trục không cong nhưng bị rung, có thể mang đi cân bằng động lại (gắn thêm chì).
• Thay cả cây: Nếu then trượt bị mòn quá mức hoặc ống trục bị móp/cong/xoắn, bắt buộc phải thay thế cả cụm trục để đảm bảo an toàn.

Lưu ý: Luôn hỏi kỹ kỹ thuật viên: “Độ rơ này khắc phục được không hay phải thay? Có bảo hành sau khi cân bằng động không?”

Cách phòng tránh hỏng trục các đăng

Để trục các đăng bền bỉ theo tuổi thọ xe, hãy duy trì các thói quen sau:

• Tránh thốc ga đột ngột: Đặc biệt khi xe đang chở nặng hoặc đang mắc lầy, hạn chế việc đề-pa giật cục gây xoắn trục.
• Đi chậm qua ổ gà/gờ giảm tốc: Giúp giảm biên độ dao động lên xuống đột ngột của hệ thống treo và trục.
• Bơm mỡ định kỳ: Với các dòng xe bán tải/SUV đời cũ hoặc xe tải có vú mỡ ở khớp chữ thập, cần bơm mỡ mỗi lần bảo dưỡng định kỳ.
• Kiểm tra gầm: Mỗi lần thay dầu, hãy nhờ kỹ thuật viên lắc thử trục các đăng để kiểm tra độ rơ.

Câu hỏi người dùng hay tìm về trục các đăng?

Giải đáp nhanh các thắc mắc phổ biến như xe cầu trước có trục các đăng không, rung thế nào là nguy hiểm hay khi nào cần cân bằng động. 

Trục các đăng khác trục láp (bán trục) thế nào?

Trục các đăng truyền lực dọc từ hộp số xuống cầu xe. Trục láp truyền lực ngang từ cầu/hộp số ra bánh xe.

Xe dẫn động cầu trước (FWD) có trục các đăng không?

Đa số là không. Xe FWD chỉ dùng trục láp. Trục các đăng thường có trên xe RWD, AWD, 4WD.

Rung gầm theo tốc độ là dấu hiệu gì?

Có thể do lốp mất cân bằng hoặc trục các đăng bị cong/mất cân bằng động.

Tiếng “cộc” khi vào số D/R có nguy hiểm không?

Chưa nguy hiểm ngay tức thì nhưng báo hiệu khớp nối sắp hỏng, cần thay thế sớm.

Có nên đi tiếp khi xe bị rung mạnh không?

Không. Rung mạnh có thể làm lỏng ốc, phá hỏng phớt hộp số hoặc gãy trục gây tai nạn.

Khớp chữ thập mòn có sửa được không?

Thường là thay thế ruột khớp (bi thập) mới, chi phí không cao và hiệu quả tốt.

Bạc đạn treo hỏng có biểu hiện gì?

Tiếng hú, rít hoặc tiếng gõ dưới gầm xe, kèm theo rung động ở sàn xe.

Sau khi thay khớp có cần cân bằng trục không?

Rất khuyến khích. Việc tháo lắp có thể làm thay đổi sự phân bố trọng lượng, nên cân bằng lại để xe êm nhất.

Đi đường ngập nước có ảnh hưởng trục các đăng không?

Có. Nước bẩn có thể xâm nhập làm hỏng bi, gỉ sét then trượt nếu phớt chắn bụi bị rách.

Bao lâu nên kiểm tra trục các đăng?

Nên kiểm tra mỗi 10.000km hoặc mỗi lần bảo dưỡng gầm.

Nếu bạn cảm thấy xe bị rung gầm, có tiếng kêu lạ, đừng vội hoang mang thay thế phụ tùng đắt tiền ngay. Hãy liên hệ ngay Honda Ôtô Hà Nội – Phúc Thọ tư vấn kỹ thuật miễn phí

📞 Hotline: 084.323.6666

📍 Địa chỉ: Thôn 3, Xã Phúc Thọ, Thành Phố Hà Nội

Đinh Thuỳ

Với kinh nghiệm dày dặn, tôi tự tin mang đến cho khách hàng những thông tin chính xác và hữu ích về các dòng xe Honda, từ những mẫu xe sedan tiết kiệm nhiên liệu như City, Civic đến những mẫu SUV mạnh mẽ như CR-V, HR-V.